De zaterdagse column van Peter Verhaar
op GeenStijl.nl is altijd de aanleiding voor verhitte discussies in
de commentaarsectie over de rol van de banken in de huidige crisis.
Aan de door de deelnemers ingebrachte argumenten kun je zien hoe
weinig mensen begrijpen van basale economische begrippen als: wat is
de rol van sparen of wat is de rol van geld in een markt-economie. *
De doorsnee opvatting over sparen is de
keynesiaanse idee dat bespaard – niet geconsumeerd – geld buiten
de economie is geplaatst, dat het opgepot en niet actief is en dat
het dus zaak is de mensen en de overheid tot het uitgeven van dat
geld te bewegen. Vaak uit zich dit verlangen tijdens een economische
crisis in oproepen in de media om niet al te negatief te doen “want
de consument moet weer vertrouwen krijgen”. De consument is “het
vertrouwen kwijt” en houdt een “koopstaking”, en als we met
zijn allen maar positief doen krijgt de consument het vertrouwen weer
terug en gaat weer geld uitgeven en pas wanneer de verkoopcijfers
weer in de lift zitten wordt de crisis beëindigd
verklaard.
Dit alles is onzinnig. Er is in
werkelijkheid geen tegenstelling tussen sparen en investeren: alleen
dat wat gespaard – niet uitgegeven – is kan worden geïnvesteerd.
Alleen als er in een land een tijdlang netjes gespaard is vormt zich
een voorraad kapitaal waaruit producenten kunnen lenen tegen betaling
van een prijs die lager zal zijn naarmate het aanbod (de gevormde
voorraad) van dat kapitaal hoger is. Die prijs heet de rente en die
rentevoet is extreem belangrijk bij de regulatie van het
investeringsgedrag van producenten. Immers, als lenen duur is zal de
producent bepaalde projecten niet gaan ondernemen omdat ze hem niet
winstgevend lijken. Maar is dat niet wat we willen? Ondernemers
moeten toch investeren wil er economische activiteit zijn en banen
gecreëerd worden? Maar
het is precies de rente die nauwkeurig de wensen van de consument
weerspiegelt en die de producent vertelt wat hij moet doen om
voordelig te ondernemen. Als de rente hoog is heeft het geen zin te
investeren in machines die consumentengoederen uitspuwen, omdat die
hoge rente betekent dat mensen willen sparen en niet consumeren –
overdreven gezegd. Investeerders zullen in dat geval wellicht
aandelen kopen van mijnbouwbedrijven of iets dergelijks, dwz. ze
zullen investeren in producten die uiteindelijk, pas na verloop van
enige tijd tot de productie van consumptiegoederen zullen leiden.
Tegen die tijd willen de mensen hopelijk weer wel consumeren.
Zolang de consumentenwensen in de rente
tot uiting kunnen komen zal de ondernemer deze wensen nauwkeurig
volgen, want dat is in zijn belang.
Misschien denkt u nu: Maar zo loopt het
nu niet in de maatschappij. Is het niet de regering die via de
centrale bank de rentevoet vaststelt? En de hoogte van díe
rente heeft met mijn spaargedrag niets te maken, of wel? Precies. Het
is de overheid die de connectie tussen de rente enerzijds en de
wensen van de consument anderzijds heeft verbroken. Het is de
overheid die altijd een lage rente wil omdat er dan geïnvesteerd
wordt en banen gecreëerd
worden. Iets waar politici zich graag op voor laten staan. Met behulp
van centrale banken hebben de politici greep op de banken en de
geldhoeveelheid en houden ze de rente laag. Maar daarmee hebben ze
het natuurlijke marktreguleringsmechanisme verstoord en nu worden er
investeringen gedaan die uiteindelijk niet winstgevend blijken omdat
de consument niet bereid blijkt de marktprijs te betalen. Dit is de
ware oorzaak van de economische crisissen die door de hele twintigste
eeuw voorkomen.
In de huidige crisis zijn de banken
geen schuldeloze slachtoffers van politieke belangen. Het is de
ongezonde verknoping van banken en politiek die ten grondslag ligt
aan de problemen. De politici hebben het nu zo voor elkaar dat ze
onbeperkt geld kunnen uitgeven. Belastingheffing is niet populair,
maar er is geen constitutionele grens aan de zwaarte ervan. Voor zo
goedkoop mogelijk lenen – de tweede inkomstenbron van een overheid
– hebben ze de banken nodig én
hun politiële bevoegdheden die misbruikt worden om de rente laag te
houden. Dit blijkt juist in deze crisis allemaal nog niet genoeg!
Want de staten van het Westen zijn tegenwoordig allemaal enorm dure
welvaartsstaten. Dus gebruikt men een derde, nogal louche manier om
de rekeningen (kosten van rente en aflossing gecreëerd door het
overmatige lenen) te kunnen blijven voldoen: inflatie. Men gebruikt
de centrale banken om de geldhoeveelheid te laten toenemen –
bankbiljetten bij te drukken – als gevolg waarvan de prijzen gaan
stijgen en de waarde van uw spaargeld afneemt. Regelmatig blijkt dat
de politici nieuwe verplichtingen te zijn aangegaan die ook helemaal
niet onder controle gebracht kunnen worden. In de “moderne
bureaucratische staat” groeien allerlei uitgaven en uitkeringen
ongecontroleerd door waardoor dit soort kunstgrepen nodig worden
geacht.
Men
moet in het algemeen niet naar psychologische verklaringen zoeken
voor economische problemen. Het gedrag van banken waarbij enorme
bedragen worden uitgeleend aan niet kredietwaardige instituten (de
PIIGS landen) of personen (uitkeringstrekkers met een Adjustible Rate
Mortgage in de VS) wordt ogenblikkelijk verklaarbaar als we de
politieke belangen die de economische rekening vervuilen in de
beschouwing betrekken.
*Laat ik voor de degenen die zich
hierover willen informeren bij mensen die er écht
iets van af weten nog even verwijzen naar de afschriften van de op
YouTube beschikbare lezingen door Salerno, Vieira en vooral Peter
Schiff over de rol en geschiedenis van geld die op deze blog in de
rechter bovenhoek te vinden zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten